Herbaciany, kawowy czy do czekolady - czym różnią się dzbanki?

 Dzbanki z wytwórni Carla Tielscha - po lewej do wody, po prawej do kawy, z prawej na pierwszym planie do czekolady

Dziś wiele osób może nie zdawać sobie sprawy, że istnieje różnica między dzbankami do herbaty, kawy i czekolady. Każdy rodzaj dzbanka ma na celu zwiększenie smaku i przyjemności z podawania w nim danego napoju. Wszystko to zawiera się w kształcie dzbanka i umieszczeniu dziobka (wylewki) względem korpusu.

Rada Hrabstwa Hampshire w Wielkiej Brytanii posiada wspaniałą "Krótką historię czajnika (dzbanka)". Mówi się, że to najwcześniejsza znana książka o herbacie znaleziona w Chinach w 780 r.n.e. podczas panowania dynastii Tang (618-907). Wiadomo, że herbata była spożywana tysiące lat wcześniej, ale wtedy picie herbaty stało się modne.

Herbata nie trafiła do Wielkiej Brytanii aż do 1648 roku, podczas gdy inne kraje europejskie z zadowoleniem przyjęły nowy napój nieco wcześniej. W tym czasie Brytyjczycy korzystali z dzbanków, które zwykle były dostarczane razem z herbatą. Chiński czajniczek był nie do odróżnienia od czegoś, co nazywa się dzbankiem na wino.

Prawdziwe rozróżnienie między "winiarzami" i czajniczkami zostało ustalone dopiero po 1694 r., kiedy Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska wydała polecenie, że dzbanki wyprodukowane dla nich w Chinach muszą mieć "kratkę... przed wylewem". Innymi słowy, chcieli czegoś w rodzaju dziurawej bariery, w której herbata wchodzi do dziobka, aby zatrzymać herbaciane listki.

To rozpoczęło ewolucję dzbanka jako odpowiedniego naczynia do serwowania. Zaczynając od kształtu, imbryczki są zazwyczaj krótkie i okrągłe. Jeśli znajdziesz wysoki dzbanek, który polubisz, upewnij się, że jest szeroki i okrągły u podstawy. Ta dodatkowa przestrzeń daje więcej miejsca na herbatę poruszającą się w dzbanku, co pozwala rozwinąć smak liści herbaty w wodzie. Wylewka dzbanka do herbaty jest zawsze w środku wysokości dzbanka i ma krótką długość. Przypuszczalnie ułatwia to czyszczenie dziobka, gdy liście herbaty uciekają z kratki i zapychają dziobek. Ostatecznie ruszt sita ustąpił miejsca sitom kubkowym.

Wiadomo, że napoje czekoladowe były częścią diety Majów już w latach 460-480 AD. Aby przygotować czekoladowy napój, który był podawany na zimno, zmielone i roztarte nasiona kakaowca wymieszano z wodą, mąką kukurydzianą, papryką chili i innymi składnikami. Następnie przelewali napój w obie strony z kubka do garnka, aż wytworzyła się gęsta piana. Czekolada była dostępna u Majów dla wszystkich klas społecznych, chociaż najbogatsi pili ją z misternie dekorowanych naczyń.

Cortés powrócił do Hiszpanii w 1528 roku, przywożąc ze sobą sprzęt do przygotowania i napój czekoladowy. Hiszpańską wersję "chocolatl" uważano za napój składający się z bazy czekoladowej, aromatyzowanej wanilią i innymi przyprawami podawanymi na zimno. Należy pamiętać, że cukier jeszcze wtedy nie dotarł do Europy, a napoje czekoladowe miały być "nabytym smakiem".

Kakao było nawet przekazywane jako posag, gdy członkowie hiszpańskiej rodziny królewskiej poślubiali innych europejskich arystokratów. W tamtym czasie było ono bardzo drogie, ponieważ ziarna kakaowca rosły tylko w Ameryce Południowej. Następnie wymyślono słodką gorącą czekoladę, która doprowadziła do tego, że gorąca czekolada stała się towarem luksusowym wśród europejskiej szlachty w XVII wieku. To właśnie w tym czasie dzbanek do czekolady zyskał popularność.

Dzbanki czekoladowe są wysokie, nieco smukłe, z niewielką wylewką u góry. Pokrywka na wierzchu garnka jest wystarczająco szeroka, aby umożliwić spienianie czekolady i uwolnianie jej pełnego aromatu. Spieniacz również pomagał wytworzyć piankę do serwowania. Dzióbek na górze jest szeroki i umożliwia swobodne spływanie piany z dzbanka. 

Pod koniec XVII wieku Hans Sloane, prezes Royal College of Physicians, odwiedził Jamajkę. Tam spróbował czekolady i uznał ją za "mdłą", ale stwierdził później, że po zmieszaniu jej z mlekiem stała się bardziej smaczna. Kiedy wrócił do Anglii, przywiózł ze sobą recepturę, wprowadzając tym samym mleczną czekoladę do Europy. Dodanie mleka do składników czekolady pozwoliło również na wytworzenie większego spieniania w napoju, a zatem konstrukcja dzbanka z czekoladą stała się jeszcze istotniejsza.

National Coffee Association USA (NCAUSA) ma ciekawy zapis dotyczący "Historii kawy". Zasadniczo pasterz kóz w Etiopii, zwany Kaldi, zauważył, że kiedy jego kozy zjadły jagody z pewnego drzewa, stały się tak porywcze, że nie chciały potem spać w nocy. Opowiedział o tym spostrzeżeniu opata miejscowego klasztoru. Ten z kolei wypił napój ze wspomnianymi przez pasterza jagodami i odkrył, że po nim potrafił zachować czujność podczas długich wieczornych modlitw.

Wieści o tych jagodach rozprzestrzeniły się na wschód, a kawa przeniosła się na Półwysep Arabski. Arabowie byli pierwszymi, którzy nie tylko kultywowali kawę, ale także rozpoczęli jej handel. Do XV wieku uprawiano kawę w jemeńskim okręgu Arabii, a do XVI wieku była ona znana w Persji, Egipcie, Syrii i Turcji.

Europejczycy, którzy podróżowali na Bliski Wschód, znaleźli ten nieznany w ich krajach napój i zabrali ziarna kawy do domu, aby podzielić się nim z rodziną i przyjaciółmi. Do XVII wieku kawa przeszła przez całą Europę, ale nie wszyscy ją zaakceptowali. W 1615 r. duchowni weneccy potępili nawet kawę jako "wymyśloną przez szatana". Kontrowersje były tak wielkie, że papieża Klemensa VIII poproszono o podjęcie decyzji w sprawie zakazu spożywania kawy. Jednak napój ten tak bardzo mu się spodobał, że udzielił mu papieskiej aprobaty.

W Anglii powstały tzw. "uniwersytety groszowe", ponieważ za niewielką cenę można było kupić filiżankę kawy i zaangażować się w zajmującą rozmowę. W połowie XVII wieku w Londynie było ponad 300! kawiarni. W tym czasie podawanie kawy z ekspresu do kawy było niepraktyczne, ponieważ było nieporęczne, a także uznawane za nieładne. Wlewanie kawy do dzbanka wiąże się z serwowaniem w elegancki sposób podzczas spotkań przy kawie, podobnie jak to się działo w przypadku słynnego "tea time".

Aby zachować dobry smak kawy, należało zaprojektować inny dzbanek. Są one bardziej smukłe, aby pomóc utrzymać ciepło w napoju. Rozsypywanie go jak w szerokim czajniku rozprasza ciepło, a kawa szybko by się ochłodziła. Dodatkowo umieszczenie dziobka blisko dna dzbanka również pomaga utrzymać w nim ciepło. I w końcu wylewka jest poprowadzona wysoko w porównaniu z dzbankiem, co pomaga zapewnić to, że płyn nie wyleje się zbyt wcześnie, gdy dzbanek jest przechylany przy nalewaniu do filiżanki. Daje to pewność, że suknia Damy nie zostanie zabrudzona przez nagłe wylanie się kawy z dzbanka.

Każdy dzbanek na kawę, herbatę i czekoladę został zaprojektowany w celu zwiększenia, doskonalenia smaku i konsumpcji napoju. Wszystkie opisane cechy dzbanków należy mieć na uwadze, szukając nowego zestawu do serwowania.

Tłumaczenie własne na podstawie https://victoriasrose.wordpress.com/…/tea-coffee-chocolate…/ (© 2013 Victoria’s Rose)